Havalandırma Sistemleri
1. HAVALANDIRMAYA GİRİŞ
1.1. Giriş
Kapalı mekanlarda çok sayıda insanın bulunuşu, endüstriyel ortamlarda ise bazı uygulamalar yüzünden kirlenen hava sürekli veya geçici olarak yenilenmek zorundadır. Gerekli sistemler mahalin havasının hem sıcaklık, hem izafi nemini bütün bir yıl boyunca, dış hava şartlarından bağımsız bir değerde sabit tutmasını amaçlar.
Havalandırma sistemlerinin temel unsurları şunlardır;
a. Sıcaklık
b. Hava hızı
c. Hava temizliği
İnsan içinde bulunduğu ortam havasına ısı, karbondioksit gazı, su buharı ve hoş olmayan kokular bırakır. Çok sayıda insanın aynı ortamlarda bulunuşu sırasında havanın gaz ve duman halindeki kirlilikler bakımından zenginleşmesini önlemek için bu mahali havalandırmak başka bir ifade ile bu mahale yeterli miktarda taze hava gönderilmesi gerekir. Endüstriyel ortamlarda ise imalatın kaliteli olabilmesi ve ortamlarda rahat bir şekilde çalışabilmek için havalandırma gereklidir.
Havalandırma sistemlerinin düzgün bir şekilde çalışabilmesi bazı temel koşullara bağlıdır.
Bu koşullar;
1. Ortama gerekli taze hava girişinin mutlaka yapılması,
2. Ortamda rahatsızlık yaratacak hava akımının (sirkülasyonun) olmaması,
3. Havalandırma sisteminin mahal havasını üniform bir şekilde dağıtıp toplaması
4. Vantilatörlü tesislerde sessiz bir çalışmanın sağlanması gibi hususlardır.
1.2. Havalandırmaya Olan İhtiyaç, İlgili Yönetmelikler ve Standartlar
Havalandırma;
1. Canlıların bulundukları ortamlarda, solunum yapmaları, terlemeleri, ısı yaymaları, sigara içmeleri, koku yaymaları gibi nedenlerden dolayı
2. İşletmelerde, üretim esnasından satış işlemine kadar ortaya çıkan zararlı tozların, gazların ve kokuların giderilmesi için
3. Depolarda gıda maddelerinin veya koku yayan diğer malzemelerin yaydıkları koku nedeniyle ve bozulmalarını önlemek için gereklidir.
3194 sayılı imar kanunu, evlerin yeterli aydınlıkta ve havalandırılabilir olmasını şart koşmaktadır. Günümüzde inşa edilen binaların sızdırmaz olması, pencere ve kapılardan sızıntının çok az olması, mahallerde oksijen yetersizliğine sebep olmaktadır.
Yapılan araştırmalarda halka açık binaların %30’unda iç hava kirliliği tespit edilmiştir. Bu yüzden iç hava kalitesi oldukça önemlidir. İç mekânlardaki hava kirliliğinin %52’si havalandırmanın yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır.
1.3. Havalandırma Yöntemleri
Hava hareketini sağlayan kuvvetlere göre üçe ayrılır:
1. Doğal havalandırma: Havanın hareketi ve dolayısıyla yenilenmesi sıcaklık farklarına ve rüzgar etkisine bağlıdır. (Baca ve rüzgar etkisiyle)
2. Doğal–mekanik havalandırma: Rüzgar etkisiyle çalışan baca aspiratörleri örnek olarak verilebilir.
3. Mekanik havalandırma: Bu tip havalandırmada havanın hareketini bir vantilatör temin eder. Bu da üç şekilde olabilir.
· Mekanik girişli doğal çıkışlı (vantilatörlü)
· Doğal girişli mekanik çıkışlı (aspiratörlü)
· Mekanik giriş ve çıkışlı (vantilatör ve aspiratörlü)
1.4. Tipik Kanal Sistemleri
Kanal sistemleri geniş kullanma amaçlarına göre çok farklı olmakla birlikte genelde üç tipi mevcuttur.
-
Tek Kanal Besleme Sistemleri
-
Çift Kanal Besleme Sistemleri
-
Dönüş ve Egzoz Sistemleri.
1.4.1. Tek Kanallı Sistem
Tek kanal besleme sistemi düzenlemesi; havayı belirli bir sayıdaki bölgeye ulaştırır. Tek kanal sistemi, bütün bölgelere, o bölgelerdeki gerekli en düşük hava sıcaklığını sağlayacak beslemeyi yapar. Bölgeler içindeki bir oda termostatı ve kol ayrımındaki bir ısıtıcı yardımıyla, her bir bölgenin sıcaklığı kontrol edilir. İstenen en küçük havalandırma miktarı, dış hava damperleri minimuma ayarlanarak yapılır. Aşırı soğuk ve aşırı sıcak havalarda dış hava damperleri en düşük değere ayarlanır, fakat ılık havalarda bunlar açık olabilir.
1.4.2. Çift Kanallı Sistem
Çift kanal besleme sistemleri ise her bir bölgeye biri sıcak diğeri soğuk hava gönderen iki kol gider. Bölgedeki istenen oda sıcaklığını ayarlamak için bir karışım odasında sıcak ve soğuk belirli oranlarda karıştırılır.
Şekil 2.1. Tek Kanallı Sistem.
Şekil 2.2. Çift Kanallı Sistem.
1.4.3. Dönüş ve Egzoz Sistemleri
Dönüş ve egzoz sisteminde ise bir besleme devresinde bulunan kol çıkışları yerine, izafi olarak daha çok sayıdaki kol girişleri ile karakterize edilebilir. Bir klima kanal devresinin dönüş hava kısmı ve bir fabrikanın egzoz kanal devresi bu tip sistemlere tipik örneklerdir.
2. HAVALANDIRMA SİSİTEM ELEMANLARI
2.1. Fan ve Fan Çeşitleri
Fan, bir basınç farkı oluşturarak havanın akışını sağlayan cihazdır. Fanın hareketli elemanı olan çarkı, hava üzerinde iş yapar ve ona statik ve kinetik enerji kazandırır. Fanlar genel olarak, havanın çark üzerinden akış doğrultusuna bağlı olarak, aksiyal (eksenel) ve radyal tip olarak sınıflandırılır.
2.1.1. Aksiyal (eksenel) Tip Fanlar
Aksiyal tip fanlarda basınç farkı oluşturularak meydana gelen havanın hareketi eksenel yöndedir. Aşağıdaki şekilde çeşitli aksiyal tip fanlar gösterilmiştir. Aksiyal tip fanlar pervane kanatlı tip, silindir kanat tip ve kılavuzlu silindir tip olmak üzere üç kısma ayrılır.
1. Pervane kanatlı tip: Alçak, orta ve yüksek basınçlı genel ısıtma, havalandırma ve klima uygulamalarında kullanılırlar.
2. Silindir kanat tip: Alçak ve orta basınçlı sistemlerde ve kurutma ve boyama kabinlerinin egzozlarında kullanılırlar.
3. Kılavuzlu silindir tip: Alçak statik basınçlı, büyük hava debileri için kullanılırlar.
2.1.2. Radyal Tip Fanlar
Radyal tip fanlarda basınç farkı oluşturularak meydana gelen havanın hareketi eksenel yönde olmayıp santrifuj (merkezkaç) kuvveti doğrultusundadır. Aşağıdaki şekilde çeşitli radyal tip fanlar gösterilmiştir. Radyal tip fanlar radyal (eğimsiz) tip, öne eğimli kanatlı tip, geriye eğimli kanat tip ve aerodinamik kanatlı tip olmak üzere dört kısma ayrılır.
1. Radyal (eğimsiz) tip: Endüstriyel tesislerde malzeme nakli için veya yüksek basınçlı klima tesislerinde kullanılırlar.
2. Öne eğimli kanatlı tip: Alçak basınçlı havalandırma sistemlerinde, paket klima cihazları, ev tipi sıcak hava aparayleri ve fanlı serpantinlerde kullanılırlar.
3. Geriye eğimli kanat tip: Genel havalandırma sistemlerinde kullanılırlar.
4. Aerodinamik kanatlı tip: Genel havalandıra sistemlerinde, özellikle büyük hava debilerinde kullanılırlar.
2.3. Fan Seçiminde Kullanılan Gerekli Parametreler
2.3.1. Mutlak Basınç
Mutlak basınç iki bileşenden oluşur. Bunlar atmosferik basınç ve etkin (efektif) basınçtır.
P= Patm + Pe
Atmosferik basınç (Patm), söz konusu yerin üzerindeki atmosfer kalınlığındaki hava tabakası ağırlığı tarafından oluşturulur (1 Atm=101,325 kPa). Etkin basınç ise, zaten atmosferik basınç etkisinde olan akışkana, bir başka dış kuvvet uygulanarak oluşturulur.
Bir U borulu manometrenin, içinden geçen gaz akışı olan bir kanala bağlanış şekline göre, kanalda hüküm süren üç değişik basınç okunabilir.
Pt = Pst + Pd Pd = p h V2 / 2
Pt = Toplam basınç
Pst = Statik basınç
Pd = Dinamik basınç
r h = Havanın yoğunluğu (1,2 kg/m3)
V = Havanın hızı (m/s)
2.3.2. Basma Yüksekliği
Bazen basınçların Pa (Pascal) birimi yerine mmSS (milimetre su sütunu) birimi ile verilmesi tercih edilir. Bu durumda, herhangi bir sistemin iki noktası (1 ve 2) arasındaki basınç farkına karşı gelen yüksekliğe basma yüksekliği denir.
rsu * g * H / 1000 = DPst + DPd + DPz (Pa)
H = Basma yüksekliği (mmSS)
rsu = Suyub yoğunluğu (998,3 kg/m3)
g = Yerçekimi ivmesi (9,81 m/s2)
2.3.3. Fan Gücü ve Verimi
Bir fanın teorik gücü aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır. Hava kaçakları, mil sürtünmesi kayıpları ve akış sürtünmesi dirençleri nedeniyle bir güç kaybı olur ve fan verimi terimi ortaya çıkar.
N = Q*DPt (kW)
Q = Havanın hacimsel debisi (m3/s)
DPt = Fanın giriş ve çıkış arasındaki toplam basınç farkı (Pa)
2.3.4. Debi
Debi, birim zamanda geçen hava miktarıdır.
Q = V * A (m3/s)
V = Hız (m/s)
A = Kesit alanı (m2)
2.4. Fan Performans Eğrileri
Üretici firmalar fan seçiminde kullanılmak üzere, belirli tip boyut ve mil hızı (d/dk) için, fan basıncı, verimi ve gücünün fan debisi ile değişimini gösteren, fan performans eğrilerini kullanıcılara sağlamaktadırlar.
2.5. Fan Seçimi
Belirli bir hava dağıtım sisteminde fan seçimi yapılması için;
1. Sistemin tamamen tasarlanmış olması, tüm elemanlarının ve boyutlarının belirlenmiş olması gereklidir.
2. Hava miktarı (debisi) değerleri tespit edilmelidir.
3. Kanal, menfez, panjur, damper, hava yıkayıcısı, filtre, ısıtıcı ve soğutucu serpantin gibi kısımlardaki basınç kayıpları toplanarak statik basınç tayin edilmelidir.
4. Bulunan bu karakteristiklere göre fan seçimi firma katalogundan yapılır.
2.6. Fan Kontrolü
Genellikle havalandırma-iklimlendirme sistemlerinde, fanın bastığı hava miktarı, kısa veya uzun süreli olarak değişir. Hava debisindeki bu değişim aşağıdaki yöntemlerden birisi ile sağlanabilir.
1. Fan hızını (motorun devri) bir frekans invertörü (inverteri) ile azaltıp veya çoğaltarak
2. Fan kanatlarının eğimini değiştirerek (kanal tipi eksenel fanlarda bu yapılabilir)
3. Fan girişini ayarlanabilir ve kontrol edilebilir klape (damper) kısarak veya açarak
4. Fan çıkışını ayarlanabilir damperler ile kısarak veya açarak
2.7. Fan Bakımı
-
Fan elektrik motoru kontrol edilir;
-
Kayışların yıpranmışlığı ve gerginliği kontrol edilir;
-
Kasnakların hizaları, sıkılığı kontrol ve durumu kontrol edilir;
-
Fan ve kasnak yataklarının yağları kontrol edilir, eksik ise greslenir;
-
Kaplinlerin durumu kontrol edilir;
-
Fan çarklarındaki toz, kir ve pislikler, fanın balansı bozulmadan temizlenir.
-
Fanın balansı bozulmuş ise fan balansı yapılır;
-
Fana ait elektrik motorunun bağlantıları ve tesisatı kontrol edilir, direnci ölçülür.
2.8. Damper Tipleri
1. Hacim damperleri
2. Oransal karışım damperleri
3. Yüzey ve bay-pas damperleri
4. Yangın ve duman damperleri
2.9. Hava Filtreleri
Havada bulunan istenmeyen gaz, buhar ya da başka partikülleri ayrıştırmaya yarayan cihaz ya da malzemelere filtre denir. Klima santrallerinde ve havalandırma sistemlerinde dış havadaki partikülleri, toz, toprak ve benzeri istenmeyen cisimleri tutmak, havalandırma cihazları girişlerinde gerekli ayrımları yapmak, besleme havalarındaki virüs ve bakterileri azaltmak amacıyla uygun filtreler kullanılır. Bütün filtreler en ufak bir sızdırmaya izin vermeyecek tarzda imal edilir. İstenilen hava kalitesine bağlı olarak kademeli filtrelendirme sistemi kullanılır.
2.9.1. Filtreleme
Klima uygulamalarında hava temizliği, insan sağlığı yönünden olduğu kadar endüstriyel işlemlerin gereği olarak da önemlidir. Bu uygulamalarda genellikle havadaki toz miktarı 0.2 mg/m3 seviyesinde olup en fazla 2 mg /m3 sınırına dayanabilir. Halbuki endüstriyel egzost sistemlerinde, atılan havadaki toz miktarı 200-40 000 mg/m3 gibi yüksek değerlere ulaşır ki bu tür tozların filtrelenmesi buradaki konumuzun dışındadır. Hangi tip filtre kullanılacağının seçimine yardımcı olmak üzere hava filtrelerinin verimleri tespit edilmiştir. Diğer yandan havada bulunabilecek zerrelerin büyüklüklerine göre sınıflandırılması yapılmıştır. Uygulamanın özelliklerine göre havadaki zerrelerin cinsleri tespit edilip bunların ne seviyede temizlenmesi isteniyorsa ona göre filtre cinsi seçilmelidir. Bir hava filtresinin seçiminde 3 unsur etken olacaktır
-
filtre verimi
-
hava verimi
-
filtrenin ömrü veya tuz tutma kapasitesi
Bunlardan birincisi, filtre verimi, değişik metotlarla saptanmakta olup aşağıdakiler sırayla en çok kullanılanlardır.
a) Tutulan toz ağırlığına göre değerlendirme, Belirli oranlarda değişik zerrelerden oluşan tozlu havanın filtreden geçirilmesinde birim zamanda tutulan tozun ağırlığı.
b) Tozlu ve filtrelenmiş havadan belirli zaman aralıklarında numune olarak verim tespiti
c) Toz tutma kapasitesi tespitiyle değerlendirme
d) DOP (DI-Octyyı Phthalate) nüfuz etmesine göre değerlendirme. Daha ziyade yüksek verimli, filtrelerin verimlerinin tespitinde kullanılır.
e) Diğer testler : Sızdırma testi, zerre büyüklüğü verimi testi, muhit şartlarına uygunluk testi gibi testlerdir.
2.9.2. Hava Filtresi Çeşitleri
2.9.2.1. Elyaflı Tip filtreler
Yapışkan madde kaplı tip ve kuru tip olmak üzere 2 kısma ayrılır. Yapışkan madde kaplı, elyaflı filtreler levha şeklinde yassı plakalar halinde yapılır ve bu plakalar kaba liflerden seyrek şekilde sıkıştırılarak yapılır. Filtre elyafları yağ ve benzeri bir akıcı madde ile kaplanır ve bu madde tozların lif yüzeyine yapışmasını sağlar. Bu filtrelerde hava geçiş hızı 1.25 ila 3.5 m/san arasında olabilir.Bu filtreler az basınç kaybıyla elyaf cinsi tozlara karşı yüksek verim sağlar. Fakat normal atmosferik hava tozları için çoğunlukla yetersizdir.
Bu tip filtreler 15 ila 100 mm kalınlıkta (daha çok 25 ila 50 mm) ve 60x 60 cm. boyutlarında yapılır ve genellikle yüksek verimli filtrelerden önce kaba filtreleme maksadıyla kullanılır. Filtre elyafı malzemesi olarak 15 ila 60 mikron çapında cam yünü, hayvan kılı, nebatat elyafları, sentetik elyaflar, metal talaşlı elyaflar, perfore metal levhalar ve folyolar, örgülü tel, açık gözenekli sentetik süngerler, gibi malzemeler kullanılabilir. Bu tip filtrelerin verimleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.
Yapışkan madde kaplı elyaflı tip filtrelerin tertip şekilleri ise; düz levha şeklinde (hava akımına dik) , kıvrıntılı- zik zak şeklinde veya sıklığı gittikçe artan levha şeklinde olabilir. Filtre elyaflarını levha şeklinde tutmak üzere iki yüzeyine tel örgülü muhafaza ile dış kenarlarını içeren metal çerçeve konulan uygulamalar olduğu gibi kıvrımlı veya zik zaklı bir tel kafes üzerine gergin şekilde tespit edilmiş filtre yorganı uygulamaları sık sık görülür. Zik zak veya kıvrımların gayesi filtre yüzeyini artırmak ve böylece hava geçiş hızını düşürmektir.
Filtre kalınlığı |
Tutulan tozun ağırlığına göre |
Havadan Numune olarak (Dust Spot) |
Toz tutma kapasitesine göre |
(mm) |
% |
% |
g/100m3/h hava |
25 mm kadar |
20-50 |
5-10 |
40-82,5 |
25 ila 45 |
50-75 |
5-15 |
70-210 |
45 ila 65 |
60-80 |
5-20 |
105-320 |
65 ila 100 |
70-85 |
10-25 |
140-450 |
Kuru tip filtreler de yukarıda bahsedilen yapışkan maddeli filtrelere benzer, yalnız filtre elyafları tozun yapışmasına yardım eden bir madde ile kaplanmamıştır.Filtre malzemesi olarak cam yünü, selüloz lifleri, yün keçe, asbest ve sentetik elyaflar gibi malzemeler kullanılır.
2.9.2.2. Filtre Elamanı Tazelenebilir (Yenilenen) Tip Filtreler
Bu tip filtreler, filtre elamanı toz ile doldukça hareket ederek toz dolan kısım ötelenip yerine temiz filtre elamanı getirilir. Burada da yapıştırıcı bir madde ile kaplı veya tamamıyla kuru filtre elyafı kullanmak mümkündür.
2.9.3. Filtre Seçimi
Bir hava filtresinin seçiminde, temizlenmiş havanın karakteristikleri, kirli havadaki toz ve yabancı maddelerin cins ve miktarı, havadan alınan toz vs. maddelerin filtreden alınan uzaklaştırılma şekli gibi etkenler ve ölçüler rol oynayacaktır. Diğer önemli olan hususlar şunlardır:
1. Filtre edilecek havanın debisine göre yeterli filtre boyutları kullanılmalıdır.
2. Filtre tipi çalışma şartlarına uygun olmalıdır. Gelen havadaki toz cins ve miktarı, temizlenmiş havadaki müsaade edilebilir toz ve diğer maddelerin maksimum sınırı, yükleme durumu (hafif, orta, ağır gibi), müsaade edilebilir hava basınç düşümü, çalışma sıcaklık seviyeleri, bakım-servis imkanları gibi.
3. Kullanıldığı özel uygulama için seçilen filtre tipi en ekonomik filtre olmalıdır.
Merkezi hava sistemleri için aşağıdaki hususlar önerilmektedir.
1. Filtreye hava kanalı bağlantısı hafif değişimlerle yapılmalı ve hava filtre yüzeyine eşit şekilde dağılmalıdır.
2. Filtrenin ön ve arka tarafında servis-bakım-tamir için yeterli mesafe bırakılmalıdır.
3. Filtreye ulaşmak için kontrol kapak veya kapısı bırakılmalıdır.
4. Temiz hava tarafındaki ekler hava sızdırmaz şekilde olmalıdır. Filtre parçalarının ek yerleri daha sızdırmaz olmalıdır. Bilhassa yüksek verimli filtrelerde bu husus çok önemlidir. Kirli dış havanın içteki havaya karışması önlenmelidir.
5. Dış hava emiş ağızlarına yakın olan filtrelerde iyi dizayn edilmiş panjurlar( tel kafesli) kullanılmalıdır.
6. Elektrostatik hava temizleyicilerde yüksek voltajın kaybolduğunu veya kısa devreyi gösteren bir alarm veya gösterici tertibat bulunmalıdır.
3.HAVALANDIRMA KANALLARININ TASARIMI
3.1. Standart Kanallar ve Elemanları
Yuvarlak kanal sistemlerinin elemanları standartlaştırılmıştır. Böylece kolayca standart seri üretim yapmak, üretimi stoklamak ve kısa zamanda müşteriye teslim edebilmek mümkün olmuştur. Buna karşılık dikdörtgen kesitli kanallar ve bağlantı parçaları için böyle bir standart boyut söz konusu değildir. Dikdörtgen kesitli kanallar ve fittingsi müşterinin istediği boyutlarda ve çoğu zaman şantiyede yerinde üretilir. İdeal bir hava kanalı,
1. Gerekli bölgeye yeterli havayı taşımalı,
2. İlk kuruluş ve işletme masrafları ekonomik olmalı ,
3. Fazla gürültü ve titreşim yapmamalıdır.
3.2. Havalandırma Sistemlerinde Dış Hava Miktarı Tayini
Yalnız havalandırma yapılan mahallerde havanın tamamı dışarıdan alınmakta ve hava üzerinde hiçbir termodinamik işlem yapmadan mahale verilmektedir. Dışarıdan taze hava mahale gelirken, mahalin bayatlamış havası da dışarı atılmaktadır. Bu işlemler genellikle, hava fanları yardımı ile cebri olarak yapıldıklarından, fanın gücünün belirlenmesinde mahal hava debisinin bilinmesi gerekmektedir.Mahal hava debisinin belirlenmesinde;
1. Mahal havasını kirlilik durumu
2. Dış havanın fiziki durumu
3. Mahal havasının sıcaklığı
4. Mahal havasının nemliliği
5. Mahalin kullanım amacı
6. Mahalden mahal havasına yapılan gaz katkıları
7. Mahalde bulunmak durumunda olanların özellikleri
gibi hususların göz önünde bulundurulması gerekir.Mahal dış hava miktarının belirlenmesinde, bu hususlar göz önünde bulundurularak hazırlanan metotlardan en uygun olan bir ya da birkaçı uygulanabilir.
3.2.1. Mahaldeki İnsan Sayısına Göre Dış Hava Miktarı Tayini
Mahal havalandırılmalarında, mahalin kullanım amacı ve mahalde bulunan insanların havayı kirletme durumlarını da göz önünde bulundurmak gerekir (Şekil 2.1). Mahalin ortalama taze hava ihtiyacını kişi sayısına göre belirlenmesinde kesin sayısal bir değer vermek imkanı yoktur. Bunun için mahalin kullanım amacına göre fert başına tecrübe edilen yaklaşık değerler alınmaktadır. Çizelge 2.1’de mahal kullanım amacı ve o mahalde bulunan insanların taze dış hava ihtiyaçlarına göre fert başına ihtiyaç duyulan taze hava miktarları verilmiştir. Ancak, lüzumu halinde bu değerlerin 10-15 m3/h altında ve üstünde almak mümkündür. Bu çizelgeden faydalanarak toplam dış hava ihtiyacını bulmak için;
İnsanın mahal havasına olan etkileri :
-
CO2 gazı + Su buharı
-
Nefes alıp verme, terleme ve diğer yollarla yayılan koku ve gazlar
-
Sigara dumanı
-
Yemek vb maddelerden yayılan koku ve ısılar
Q = n*Vkişi
Q : Toplam dış hava debisi (m3/h)
Vkişi : İnsanlar tarafından gereksini duyulan temiz hava miktarı (m3/h, kişi)
n : mahalde mevcut insan sayısı
Mahal (Mekan) Kullanım Amacına Göre Kişi Başına Saatlik Taze Hava Gereksinimi
Hava kullanım yeri |
Hava miktarı m3/h, kişi |
Hava kullanım yeri |
Hava miktarı m3/h, kişi |
Tiyatro Konser salonu Sinema Okuma salonu Fuar alanı Satış mağazası Müzeler Spor salonları |
20 20 20 20 20 20 20 20 |
Özel büro Dinlenme odaları Kantin Konferans salonu Sınıflar Teneffüs odaları Lokantalar Büyük bürolar |
30 30 30 30 30 30 40 50 |
Örnek: Sigara içilmesinin serbest olduğu bir kantinde ortalama 25 kişinin bulunduğu kabul edilmektedir. Bu kantine dış hava sağlamak amacıyla bağlanan fanın hava debisi ne olmalıdır?
Çözüm : Toplam dış hava debisi:
Q = n*Vkişi = 30 + 20 (sigara içilme farkı) = 50 m3/h, kişi
Q = n*Vkişi
Q = 25 kişi * 50 m3/h, kişi = 1.250m3/h
3.2.2. Saatlik Hava Değişim Sayısına Göre Dış Hava Miktarı
Hava değişim sayısı, mahalin hacmi kadar dış havanın mahalde bulunan hava ile değiştirilerek, mahal havasının yenilenmesidir. Saatteki yenilenme miktarı da saatlik hava değişim sayısı olarak ifade edilmektedir. Mahal havasının değiştirilme ihtiyacı sıklığı, (bilhassa atölyelerde) mahal havasının kirlenme süresine bağlıdır. Özellikle işletme mahallerinde oluşan zararlı maddelerin etkilerine göre, hava değişim sayıları belirlenmektedir. Çizelge 2.2’de mahallerin kullanım amaç ve cinsine göre, tecrübeye dayalı saatlik hava değişim sayıları verilmiştir.
Bir hacme gönderilecek hava ihtiyacı hava değişim sayısına göre belirlenebilir. Bu durumda hava gereksinimi ;
Q = Hd * Vm
Q : Mahale verilen hava debisi (m3/h)
Hd : Hava değişim kat sayısı (miktar / saat = 1/h =h-1
Vm: Mahalin toplam hacmi (m3)
Örnek: Yüksekliği 3,5 m, eni 10 m ve boyu 20 m olan bir konferans salonu havalandırılacaktır. Buna göre konferans salonunun dış hava ihtiyacını belirleyiniz.