Konut Tipi Baca Sistemleri:
Yer veya duvar tipi ısı üretici cihazlarından veya içten yanmalı jeneratör veya kojenerasyon cihazlarının baca çıkışından, bina içinden veya şaft içinde veya bina dışında binaya bitişik veya serbest olarak bir konstrüksiyona sabitlenen, binanın çatı veya terasını geçerek, baca ağzına kadar ısıtma sisteminin ve yakıt türünün özelliklerine göre tek cidarlı veya çift cidarlı, negatif veya pozitif basınçlı çalışma prensibine uygun olarak muflu birleşme sistemine göre tasarlanmış, baca ve atıkgazların atmosfere iletilmesini sağlayan, zati yükünü bir mesnete aktaran Baca ve Atıkgaz Sistemleridir.
Konut tipi baca sistemi tasalarken özetle aşağıdaki maddelere dikkat edilmelidir:
Paslanmaz Çelik Baca Sistemleri:
Tek cidarlı baca sistemlerinin atıkgazla temas eden tüm modülleri TS EN 1856-1 ve 2’de L50 kod numarasıyla, Amerikan standardında AISI 316L, Alman Sanayi Normunda DIN 1.4404 olarak tanımlanan (X2CrNiMo17-12-2), Molibden katkılı (%2-2,5), Karbon (%0,03), Silisyum (%1), Mangan (%2) Krom (%17) ve Nikel (%12) alaşımlı paslanmaz çelik sacdan imal edilmektedir. Baca modülleri kullanılacağı ısıtma sisteminin ve açığa çıkan baca gazının özelliklerine ve anma çaplarına uygun olarak 0,40mm, 0,50mm, 0,60mm, 0,80mm veya 1,0mm et kalınlığında üretilmektedir. Tek cidarlı baca sistemleri genellikle düşük sıcaklıkta çalışan yoğuşmalı sistemlerde ve/veya eski tuğla bacaların baca şaftı olarak kullanılacağı, yukarıdan indirme bacalarda uygulanır. Baca ve atıkgaz sistemleri mimari koşullar elverdiğince yangına dayanıklı A sınıfı yanmaz taşyünü ile yalıtılmalı, yoğuşmalı sistemlerin dışında tek cidar olarak bırakılmamalıdır. Tüm baca modülleri merdaneli silindir makinesinde silindir formunu aldıktan sonra, otomasyon makinesinde TIG teknolojisiyle ergitilerek kaynatılmaktadır; her modülün geniş kısmı 60mm derinliğineki muf makinesinde çapı et kalınlığına göre yaklaşık 1.5 ile 3.0 mm arasında genişletilir. Modüllerin dar taraflarına dışa doğru kordon çekilerek silindir formunun stabil olması sağlanır; modüllerin muflu kısmına 10mm genişliğinde conta yatağı açılır ki, bu conta yatağı içine (yoğuşmalı) pozitif basınçlı baca sistemlerine uygun, sıcaklığa ve asitlere dayanıklı conta yerleştirilir.
İç Çap |
100 |
130 |
150 |
180 |
200 |
225 |
250 |
280 |
300 |
350 |
400 |
450 |
500 |
550 |
600 |
|
İç Cidar |
AISI 316L (1.4404) ; L50 |
|||||||||||||||
Et Kalınlığı |
0,60 (0,40; 0,50; 0,80; 1,0) mm |
İç Çap |
100 |
130 |
150 |
180 |
200 |
225 |
250 |
280 |
300 |
350 |
400 |
450 |
500 |
550 |
600 |
İç Cidar |
AISI 316L (1.4404) ; L50 |
||||||||||||||
Et Kalınlığı |
0,60 (0,40; 0,50; 0,80; 1,0) mm |
||||||||||||||
Yalıtım |
30 mm Rabitz telli Taşyünü |
||||||||||||||
Dış Çap |
160 |
190 |
210 |
240 |
260 |
285 |
310 |
340 |
360 |
410 |
460 |
510 |
560 |
610 |
660 |
Yalıtım |
50 mm Rabitz telli Taşyünü |
||||||||||||||
Dış Çap |
200 |
230 |
250 |
280 |
300 |
325 |
350 |
380 |
400 |
450 |
500 |
550 |
600 |
650 |
700 |
Malzeme |
50 mm Rabitz telli Taşyünü |
||||||||||||||
Dış Cidar |
AISI 304 (1.4301) ; L20 |
||||||||||||||
Et Kalınlığı |
0,60 (0,40; 0,50; 0,80; 1,0) mm |
İç Çap |
100 |
130 |
150 |
180 |
200 |
225 |
250 |
280 |
300 |
350 |
400 |
450 |
500 |
550 |
600 |
|
İç Cidar |
AISI 316L (1.4404) ; L50 |
|||||||||||||||
Et Kalınlığı |
0,60 (0,40; 0,50; 0,80; 1,0) mm |
|||||||||||||||
Yalıtım |
30 mm Rabitz telli Taşyünü |
|||||||||||||||
Dış Çap |
160 |
190 |
210 |
240 |
260 |
285 |
310 |
340 |
360 |
410 |
460 |
510 |
560 |
610 |
660 |
|
Yalıtım |
50 mm Rabitz telli Taşyünü |
|||||||||||||||
Dış Çap |
200 |
230 |
250 |
280 |
300 |
325 |
350 |
380 |
400 |
450 |
500 |
550 |
600 |
650 |
700 |
|
Malzeme |
50 mm Rabitz telli Taşyünü |
|||||||||||||||
Dış Cidar |
Gofrajlı Alüminyum |
|||||||||||||||
Et Kalınlığı |
0,60 (0,50; 0,80; 1,0) mm |
KASKAD Baca Sistemleri: Geleneksel ısıtma sistemlerinde yakıtın içerisinde bulunan suyun yoğuşması halinde kazana ve bacaya zarar vereceği için, baca gazı sıcaklığı 150oC ile 200oC arasında tutulmaktaydı, bu yaklaşım ısıl enerjinin %30 gibi önemli bir bölümünün baca yoluyla kaybolmasına neden olmaktaydı.
Yoğuşmalı ısıtma sistemlerinde geliştirilen üsten aşağı doğru üflemeli oransal yakma yöntemiyle %97 gibi çok yüksek düzeylerde yanma verimi elde edilmektedir. Yoğuşma suyunda bulunan gizli ısıl enerji sıvı yakıtta %6 gaz türü yakıtlarda ise %11’e kadar varmaktadır. Isıtma sistemine geri yönlendirilen tam kondenzasyon ile birlikte elde edilen toplam verimlilik sıvı yakıtta %106, gaz türü yakıtlarda %111’e kadar çıkabilmekte; yoğuşmalı ısıtma sistemleri geleneksel ısıtma sistemlerine oranla ortalamada %30’a varan bir enerji tasarrufu sağlamaktadır.
Tam yanma ve tam kondenzasyondan yararlanma çevreye atılan Karbonmonoksit (CO) miktarını 1/5 ve Nitrikoksit (NOx) miktarını 1/3 oranında düşürmektedir. Kaskad ısıtma sistemleri yan yana veya üst üste (her katta) tertiplenen ardışık yoğuşmalı ısıtma sistemlerinden oluşup, elektronik kontrol paneli üzerinden çeşitli kullanım özelliklerine sahiptirler. Gelişmiş bazı kaskad sistemlerinde optimum yanma sağlanabilmesi için software destekli O2 probu kontrolünde yanma gerçekleşmektedir. Operatör panelinden kumanda edilen kaskad sistemleri ısıl gereksinimlere ve programlamaya göre %7 ile %100 modülasyon bandında çalıştığı gibi, kullanılan yazılım sayesinde kaç tane cihazın çalışıp çalışmayacağına da karar verilebiliyor.
Yoğuşmalı duvar tipi ve kaskad ısıtma sistemlerinin baca gazları sıcaklık değerleri çok düşük olduğundan ve bol miktarda kondens açığa çıktığından, her ısıtma cihazın brülörün üstünde bulunan fan, baca gazı debisini +100…200 Pa basınçla modülasyon gereksinimine göre dışarı basmaktadır. Kaskad ısıtma sisteminden teoride hesaplandığı gibi %106…%111 yanma verimi elde etmek ancak optimum düzeyde tasarlanmış ve uygulanmış Kaskad Baca Sistemi’yle mümkündür. Kaskad bacalar pozitif basınçlarda çalışabilir olmalı, +200Pa sızdırmaz olmalı ve bol miktardaki kondenzasyonun asitlerine dayanabilir malzemeden üretilmeli, yani yüksek korozyon direncine sahip AISI 316L (1.4404) kalite paslanmaz çelikten, kalite kontrol yönetmeliklerine göre TS EN 1856-1 ve 2’ye göre üretilmiş olmalıdır. Bacanın dizaynı kaskad ısıtma sistemlerinde %7 ile %100 modülasyonlu çalışmaya uygun olarak TS EN 13.384-2’e göre, hesap yazılımıyla önceden simüle edilip baca komponentleri tayin edilmelidir. Isıtma cihazları kaskad modülasyon bandının dışında bir kısmı çalışıp bir kısmı duracak şekilde programlanacaksa eğer, her cihazın baca ağzına motor aktüatörlü paslanmaz çelik veya iki kademeli çalışan Geri Akım Güvenlik Klapesi kullanılmalıdır. Kaskad baca sistemleri kondens sıvısının bir kısmını cihazların içine bir kısmını da dışarıya toplayabilmeli, asidik kondens sıvısını nötrülize edecek sisteme sahip olmalı, eğer gerekliyse düşey baca sistemi en az 30mm kaya yünüyle yalıtılmalı ve baca ağzı don olayında kondensin donmayacak şekilde tasarlanmalıdır. Kaskad bağlanan yoğuşmalı ısıtma cihazlarının bol oksijenli yanma havası da dışarıdan alınmalı, baca şaftının ağzı, delikler ve diğer ısı kaçakları kapatılmalıdır.
Ancak bütün ısıtma tesisatı (pompalar, borular, ısıtma suyu sıcaklığı ve diğer komponentler) ve atık gaz tesisatının şartları sağlandığında ilave edilen %11 geri kazanım, teorik olarak hesaplanan %111 ısıtma verimi uygulamada elde edilebilir.
Tek Cidarlı ve Çift Cidarlı Baca Sistemlerinin kısa gösterimleri aşağıdaki gibidir:
Metal Atıkgaz Sist. EN 1856-1 T600 P1 W Vx L50050 Gxx
a) Ürün tanımı
b) Standart numarası
c) Sıcaklık sınıfı
d) Basınç sınıfı
e) Çalışma tipi
f) Korozyon direnci
g) Malzeme kalitesi ve et kalınlığı
h) Kurum yangınına dayanıklılık ve yanıcı
yapı malzemelerine olan mesafe (mm)
a) Kurulacak atıkgaz / baca sistem tarifi
b) Ör.: EN 18160 : Atıkgaz Sistem Standardı, EN 1443 : Genel Baca Standardı
c) Sıcaklık Sınıfı, bir yapı malzemesinin kaç dereceye kadar kullanılabileceğini belirlemektedir.
Sıcaklık sınıfları |
Anma çalışma sıcaklığı °C |
Baca gazı deney sıcaklığı (t) |
T 080 |
≤ 80 |
100 |
T 100 |
≤ 100 |
120 |
T 120 |
≤120 |
150 |
T 140 |
≤140 |
170 |
T 160 |
≤ 160 |
190 |
T 200 |
≤ 200 |
250 |
T 250 |
≤ 250 |
300 |
T 300 |
≤ 300 |
350 |
T 400 |
≤ 400 |
500 |
T 450 |
≤ 450 |
550 |
T 600 |
≤ 600 |
700 |
d) Basınç sınıfı : TS EN 1443’e göre Gaz Sızdırmazlık Sınıfı / Basınç Sınıfında, ürünün hangi çalışma sınıfına uygun olduğunu gösterir.
Sınıf |
Kaçak l s-1 m-2 |
Test basıncı Pa |
İşletme tarzı |
Kullanım alanı |
N1 |
2,0 |
-40 |
Negatif |
Bina içinde / Serbest |
N2 |
3,0 |
-20 |
Negatif |
Bina içinde / Serbest |
P1 |
0,006 |
200 |
Pozitif / Negatif a |
Bina içinde / Serbest |
P2 |
0,120 |
200 |
Pozitif / Negatifa |
Serbestc |
H1 |
0,006 |
5000 |
Pozitif / Negatifb |
Bina içinde / Serbest |
H2 |
0,120 |
5000 |
Pozitif / Negatifb |
Serbestc |
a pozitif basınçta maksimum 200 Pa
b pozitif basınçta maksimum 5000 Pa
c negatif basınçta binaların içinde de
e) Çalışma tipi: tasarlandığı üzere ısıtma cihazının çalışma prensibini gösterir
D (dry) kuru tip çalışma prensibi
W (wet) ıslak-yoğuşmalı tip çalışma prensibi
f) Korozyon direnci: korozyon direnci yakıt türlerine göre aşağıdaki gibidir:
Korozyon Direnç Sınıfları |
V1 |
V2 |
V3 |
Yakıt türleri |
Gaz: Kükürt miktarı <50mg/m3, Doğalgaz: L+H Sıvı gaz (LPG) |
Gaz: Doğalgaz: L+H Sıvı gaz (LPG) |
Gaz: Doğalgaz: L+H Sıvı gaz (LPG) |
Fuel Oil ve Kerosin: Kükürt miktarı <50mg/m3 |
Fuel Oil ve Kerosin: Kükürt miktarı <%0,2 (Kütlesel payı) |
Fuel Oil ve Kerosin |
|
—– |
Açık olarak işletilen odun yakıtlı ateşlikler |
Odun Kömür Tezek |
Vm korozyon direnci kısaltmasıyla gösterilen metal bacalar, üreticinin beyanına bağlıdır.
g) Malzeme kalitesi ve et kalınlığı: atıkgaz sisteminde kullanılabilen malzemeler ve kısaltmaları TS EN 1856-2 Çizelge 2’de verilmiştir.
Ör.: Malzeme kalitesi için L50 = AISI 316L (DIN 1.4404);
Malzeme et kalınlığı için 050 = 0,50 mm
h) Kurum yangınına dayanıklılık ve yanıcı yapı malzemelerine olan mesafe:
G: kurum yangınına karşı mukavemetli,
O: kurum yangınına karşı dayanımsız
Yanıcı yapı malzemelerine olan mesafe mm cinsinden verilmektedir.